Over de reactie van de overheid

“De overheid reageert in mijn ogen vanuit paniek en vanuit oude patronen. Uiteraard zijn de kernvakken belangrijk. De overheid handelt vanuit een bepaald verantwoordelijkheidsgevoel: het onderwijs moet voor alle kinderen en jongeren goed zijn en dienstbaar zijn aan de samenleving. Maar wat ik óók zie: de overheid heeft een dashboard waarop ze het Nederlandse onderwijs vergelijkt op basis van Pisa en PIRLS. Vervolgens reageert de overheid op wat ze ziet en neemt ze landelijke maatregelen. Maar de samenleving verandert, er zijn wereldwijde problemen en de situaties in Den Haag, in Eindhoven en Luttelgeest zijn zeer verschillend. Er is veel te weinig aandacht voor het contextualiseren van onderwijsresultaten. En de overheid lijkt niet te leren van eerdere interventies”

Over de hefboom voor verandering

“We staan notabene op de drempel van de vierde industriële revolutie. De overheid blijft echter drukken op een systeem dat al lang over zijn houdbaarheid heen is. Dat is als schaken op oude borden. Vanuit de bestuurskunde weten we dat de publieke dienstverlening beter wordt door maatschappelijke oriëntatie. In het onderwijs zie ik gelukkig steeds meer dat besturen en docenten dat oppakken. Zoals in het 10-14 onderwijs waar besturen en leraren het verschil willen maken en vanuit eigen idealen en een dosis assertiviteit werken aan beter onderwijs. Maar ook bij de wijze waarop docenten van Curio met stakeholders werken aan wendbaar en toekomstgericht beroepsonderwijs. Ook bij het Brainport Onderwijs in de regio Eindhoven zie je hoe het uitpakt als leidinggevenden en leraren op een maatschappelijk betrokken manier het eigenaarschap nemen voor de onderwijsresultaten. In de Brainportregio werken scholen in het primair en voortgezet onderwijs samen met bedrijven aan betekenisvolle opdrachten en projecten die leerlingen echt motiveren. Ook durven de Brainport-scholen elkaar de maat te nemen en geven ze feedback op elkaars onderwijskwaliteit. Ik geloof daar veel meer in dan in een centrale overheid die vanuit allerlei algemeenheden redeneert en maatregelen door het veld jaagt. Wat dat betreft zie je dat leervermogen van de overheid niet groot is. We zouden kwaliteitszorg, de lerarenopleidingen en professionalisering veel dichter bij de school moeten organiseren en veel beter dan nu met elkaar moeten verbinden.

Over het komende Masterplan

“Ik vrees dat veel energie zal worden gestoken in een papieren werkelijkheid. De overheid zet sterk in op wat heet ‘bewezen’ interventies voor het verbeteren van het taal- en rekenonderwijs. De Inspectie zegt: het moet onderbouwd zijn; evidence-based. Ikzelf heb het liever over ‘evidence informed’. Natuurlijk is dat zinnig. Maar handel wel vanuit je eigen context en leer van elkaar. Huisacademies kunnen een veel grotere rol spelen in het professionaliseren van leraren en het ontwikkelen van een onderzoekscultuur. En ja, dat vergt ook het nodige van leraren. Minder hapklare cursussen en workshops en meer programma’s waarin leraren zelf onderzoeken en hun eigen onderwijs ontwerpen. Ik hoor nog te vaak van leraren die ik begeleid bij hun Master dat bijvoorbeeld taalmethodes te weinig aanhaken bij de leefwereld van jongeren. Beter onderwijs begint met de erkenning van de professionaliteit van leraren. Het huidige onderwijsdebat gaat nu te vaak over het aanwijzen van schuldigen. Zo houden we elkaar in de knel. Die patronen doorbreken begint in mijn ogen door dingen klein en behapbaar te maken en zo van onderaan bestaande patronen te doorbreken. Het is mijn stokpaardje maar zo maak je onderwijs dat werkt, onderwijs dat deugt en onderwijs dat deugd doet.”

Ton Bruining begeleidt scholen en besturen bij het vergroten van het rendement van hun huisacademie. Ook verzorgt hij – eventueel geheel op maat – masterclasses over professionaliseringsbeleid. Op 19 september start een nieuwe reeks.